W trakcie rozmów z miłośnikami literatury fantastycznej zaskakuje mnie to, jak szybko młodzi ludzie potrafią wymienić nazwiska zagranicznych ulubieńców, często zapominając o twórcach z lokalnego podwórka. I jak bardzo żyją zachodnim wyobrażeniem o kulturze słowa. 

Nie od dziś wiadomo, że solidny fundament to podstawa każdej konstrukcji, tudzież bardziej złożonej formy. Jako naród z bardzo niskim odsetkiem aktywnych czytelników, jesteśmy dosyć mocno zapatrzeni w autorów z północy i przede wszystkim z zachodu. A przecież nasz dorobek kulturalny wcale nie odstaje od tamtejszych dokonań i zbiorów – trzeba go tylko lepiej zareklamować lub inaczej 'opakować’. Świetnym przykładem tej tezy jest cykl o przygodach Geralta, który po ogromnym sukcesie cyfrowej trylogii, zaliczył wznowienia i nowe przekłady na całym świecie. 

Ale to oczywisty i łatwy do potwierdzenia temat, więc spójrzmy na zagadnienie z innej strony. Dzięki łatwej wymianie informacji, świadomość konsumencka Polaków dojrzewa w zaskakującym tempie, czego przykładem mogą być coraz liczniejsze debiuty wydawnictw niezależnych. Ludzie poszukują świeżości i często wybierają utwory lub produkty offowe, zarówno te made in Poland, dotykające tutejszych spraw, a także te z najdalszych zakątków świata, pozwalające spojrzeć na wiele spraw i nurtujących zagadnień z zupełnie innej perspektywy. Niemal wzorcowym przykładem takiego alternatywnego punktu widzenia jest polskie wydanie fantastycznej powieści Cixin’a Liu pt. Problem Trzech Ciał, rozpoczynającej z przytupem trylogię Wspomnienie o przeszłości Ziemi.

Historię otwiera brutalna scena linczu w ramach chińskiej rewolucji kulturalnej (1966-69). Ye Wenjie, córka wybitnego fizyka jest świadkiem śmierci swego ojca z rąk hunwejbinów – komunistycznej organizacji młodzieżowej, nazywanej także Czerwoną Gwardią. Sama zostaje zesłana do tajnej bazy wojskowej Czerwony Brzeg, gdzie uczestniczy w programie wysyłania sygnałów w kosmos, mających na celu poszukiwanie obcych cywilizacji. Niespodziewanie to właśnie ona nawiązuje pierwszy kontakt. Czasy współczesne, naukowiec Wang Miao zostaje powołany w skład komisji badającej przyczyny samobójstw czołowych fizyków. W trakcie dochodzenia natyka się na dziwną grę komputerową o niestabilnym świecie Trzech Ciał, która okaże się czymś niezwykle absorbującym i niebezpiecznym…*

W Chinach każda myśl, która ośmieli się bujać w obłokach, spadnie z powrotem na ziemię. Zbyt mocna jest siła przyciągania rzeczywistości. 

Dla lepszego zrozumienia kontekstu fabularnego i historycznego tła akcji, trzeba przestudiować wydarzenia rozgrywające się w drugiej połowie minionego wieku w Państwie Środka. Niezwykle wyniszczająca polityka Mao Zedonga doprowadziła najpierw do ogromnego głodu, a po kilku latach względnej stabilizacji i odpowiedzialnej pracy jego konkurentów, do ponownej eskalacji autorytaryzmu i komunistycznego terroru, który w pewnym momencie wymknął się spod kontroli decydentów. Zarząd Komunistycznej Partii Chin zafundował rodakom taką formę psychozy, że zindoktrynowani obywatele zaczęli wyniszczać swoje ogniska domowe, częstokrotnie wydając swoich bliskich na żer tłumu. A w sytuacji totalnego zaszczucia, jedyną forma ratunku jest ucieczka w nieznane.

Lecz co począć, gdy nawet w oddalonej od cywilizacji dziczy ludzie zachowują się jak szarańcza, pochłaniająca bezmyślnie wszystko na swojej drodze? Główna bohaterka, upokorzona przez wojsko i zesłana na północno-zachodnie stepy Chin, obserwuje proces anihilacji przyrody przez masy innych wyrzutków rewizjonistycznej czystki. Doświadczana z każdej strony, stopniowo traci w wiarę w racjonalne zachowanie swoich rodaków i zaczyna wątpić w sens istnienia cywilizacji w takiej formie. Narastający wstręt przekształca się w osobisty manifest Ye Wenjie, która wykorzystuje nietypową sytuację i dokonuje przełomu na międzyplanetarną skalę.   

Czy to możliwe, że między ludzkością i złem istnieje taki związek jak pomiędzy oceanem i górą lodową, pływającą po jego powierzchni? Zarówno ocean, jak i góra lodowa są z tego samego materiału. To, że góra lodowa wydaje się czymś odmiennym, wynika tylko stąd, że ma inny kształt. W rzeczywistości, jest tylko drobną częścią tego oceanu. 

Autor, równie doświadczony przez życie, idzie w swoich rozważaniach jeszcze dalej, kwestionując i obrazując współczesne wyobrażenie o rzeczywistości. Pyta o sytuację, w ramach której aktualne prawa fizyki przestają nagle obowiązywać, a zajęta lokalnymi sprawami ludzkość poznaje nagle – wcale nie taką odległą – datę swojej potencjalnej eksterminacji. Liu zwraca również uwagę na to, jak bardzo nasz świat pochłaniają wewnętrzne spory i konflikty, marnujące cenne środki i czas, kosztem zwykłej, gatunkowej estymy i życzliwości. A tym samym, jak bezmyślne może się okazać bagatelizowanie niebezpieczeństwa, którego tylko teoretycznie nie widać. A także, jak niepoważne jest samo ukrywanie takiego faktu.     

Od strony tekstowej, konstrukcja powieści jest poprawna i bardzo rzetelnie przełożona, najpierw z języka chińskiego na angielski, a potem już w formie wielu innych tłumaczeń. Nie jest to może jakiś majstersztyk pod kątem literackim, ale sprawnie wprowadza czytelnika w kolejne rewelacje i wydarzenia. Pokazuje również wschodnie oblicze Fantastyki Naukowej oraz tamtejszy sposób dochodzenia do pewnych teorii czy zagadnień. Aczkolwiek, mam ogromny żal do twórcy za zbyt  raptowne odkrywanie wszystkich kart i szybki przeskok w jednym z ostatnich rozdziałów na planetę Trisolarian – no bo po co budować aurę tajemniczości, gdy w  trakcie dziesięciu stron można ją elegancko zburzyć i po prostu wyłożyć kawę na ławę?

A może właśnie o to chodziło autorowi? Być może taka forma szoku na płaszczyźnie kognitywnej miała doprowadzić do sytuacji, gdy zaczniemy sobie zadawać pytanie o sens naszej egzystencji, cytując przy okazji George’a Orwela i jedną z jego najważniejszych myśli, która traktuje o tym, że: Ważniejsze od przetrwania jest zachowanie swojego człowieczeństwa. 

Źródło: 1, 2, 3, * – wikiepedia.org